• اهواز- پایگاه خبری رهرو نیوز، زهره کریمی: مسئله جمعیت و نقش اساسی خانواده در هر جامعه‌ای یکی از محورهای کلیدی و اساسی است که برای دوام و پیشرفت کشورها ضروری است. این موضوع برای هر کشوری حائز اهمیت است و باید همواره مورد توجه قرار گیرد. در ایران نیز با توجه به تأکیدات مقام معظم رهبری، هر ساله هفته‌ای تحت عنوان هفته جمعیت تعیین می‌شود تا در این مدت بحث‌های مرتبط با این حوزه مطرح و برنامه‌های مختلفی در سطح کشور اجرا شود.

    به گزارش پایگاه خبری رهرو نیوز: امسال، هفته جمعیت از تاریخ ۲۴ تا ۳۰ اردیبهشت‌ماه برگزار می‌شود و شعار «نقش من در جوانی ایران» برای این ایام انتخاب شده است. در این راستا، سازمان‌ها و نهادهای مختلف در تلاش هستند تا فعالیت‌های گوناگونی در جهت آگاهی‌بخشی و ارتقاء این موضوع داشته باشند.

    برای بررسی عمیق‌تر این مسئله و اهمیت آن، با دکتر فاطمه غلامی،  متخصص در حوزه جامعه‌شناسی، گفتگو کرده‌ایم تا دیدگاه‌های ایشان را در خصوص تغییرات اجتماعی و وضعیت خانواده در ایران جویا شویم.

    به اعتقاد این جامعه شناس،خانواده به‌عنوان نخستین نهاد اجتماعی از دیرباز در تمامی جوامع حضور داشته است و همواره در هر دوره‌ای تغییرات متفاوتی را تجربه کرده است. با این حال، در تمامی این تغییرات، خانواده همچنان جایگاه ویژه خود را حفظ کرده است. در دوران مدرن، خانواده به عنوان یک واحد اجتماعی و فرهنگی، تحت تأثیر تغییرات اقتصادی و اجتماعی گسترده‌ای قرار گرفته است.

    امروزه، تغییرات در ارزش‌ها و باورهای اجتماعی تأثیر زیادی بر ساختار خانواده‌ها گذاشته است. با گذر از جامعه سنتی به سمت جامعه مدرن، ویژگی‌هایی مانند فردگرایی، انتخاب‌های آزادانه و همچنین تغییرات در الگوهای زندگی در میان نسل‌های جدید مشاهده می‌شود. این تغییرات باعث شده‌اند که شکل خانواده از نظامی تولیدی به واحدی اجتماعی و فرهنگی تغییر یابد.

    رهرو نیوز: دکتر غلامی، در سال‌های اخیر بحث جمعیت و خانواده بار دیگر به یکی از موضوعات مهم در سطح ملی تبدیل شده است. به عنوان آغاز گفتگو، چرا این مسئله تا این اندازه اهمیت دارد؟

    دکتر غلامی (جامعه‌شناس): بله، جمعیت یکی از محورهای اصلی هر جامعه‌ای است. ترکیب جمعیتی یک کشور مستقیماً با آینده اقتصادی، سیاسی و حتی فرهنگی آن در ارتباط است. خانواده هم به عنوان نخستین نهاد اجتماعی، نقش بنیادینی در شکل‌گیری این ترکیب دارد. اگر جمعیت کشور جوان، پویا و متعادل نباشد، کشور در بلندمدت با چالش‌های جدی روبرو خواهد شد.

    رهرو نیوز: خانواده‌ها طی سال‌های اخیر تغییرات زیادی داشته‌اند. به نظر شما چه عواملی در این دگرگونی‌ها نقش داشته‌اند؟

    دکتر غلامی: واقعیت این است که خانواده‌ها با گذر زمان از ساختار سنتی به سمت ساختار مدرن حرکت کرده‌اند. تغییرات اقتصادی، گسترش شهرنشینی، رشد فردگرایی و تحصیلات بالاتر باعث شده‌اند نقش و ارزش‌های خانواده دستخوش تحول شود. امروز خانواده بیشتر به یک واحد اجتماعی کوچک و مستقل تبدیل شده و شکل سنتی خانواده گسترده جای خود را به خانواده هسته‌ای داده است.

    رهرو نیوز: یکی از موضوعاتی که در کنار تغییرات خانواده مطرح می‌شود، کاهش فرزندآوری است. این روند چه پیامدهایی دارد؟

    دکتر غلامی: این یکی از جدی‌ترین نگرانی‌هاست. کاهش نرخ باروری به معنای سالخورده شدن تدریجی جامعه است. با کمتر شدن تعداد فرزندان، نیروی کار کاهش می‌یابد و فشار اقتصادی بر جمعیت فعال بیشتر می‌شود. از طرفی، بالا رفتن سن متوسط جمعیت نیاز به خدمات بهداشتی، مراقبتی و رفاهی را افزایش می‌دهد که باید برای آن‌ها از حالا برنامه‌ریزی شود.

    رهرو نیوز: چه عواملی باعث شده‌اند تا خانواده‌ها کمتر تمایل به فرزندآوری داشته باشند؟

    دکتر غلامی: دلایل این کاهش بسیار متنوع‌اند؛ از مسائل اقتصادی و معیشتی گرفته تا دغدغه‌هایی مثل اشتغال، مسکن، تحصیلات و حتی سبک زندگی. خانواده‌ها بیشتر به سمت کیفیت زندگی و تربیت بهتر یک یا دو فرزند گرایش دارند. همچنین، نگرش‌های جدید فرهنگی باعث شده‌اند بسیاری از خانواده‌ها ترجیح دهند دیرتر ازدواج کنند یا فرزنددار شدن را به تعویق بیندازند.

    رهرو نیوز: از نگاه شما راهکارهای مقابله با این روند چیست؟

    دکتر غلامی: برای تغییر این روند نیاز به سیاست‌های جامع و هوشمند داریم. حمایت مالی، ایجاد امنیت شغلی برای جوانان، تسهیل شرایط ازدواج، توسعه زیرساخت‌های آموزشی و درمانی، و همچنین تبلیغ فرهنگی برای ارزشمندسازی خانواده و فرزندآوری می‌تواند تأثیرگذار باشد. مهم‌تر از همه، باید اعتماد خانواده‌ها را جلب کرد تا احساس امنیت و امید به آینده داشته باشند.

    رهرو نیوز: و در پایان، اگر بخواهید در یک جمله بگویید چرا حفظ ساختار خانواده و جوانی جمعیت مهم است؟

    دکتر غلامی: چون آینده هر جامعه‌ای به پویایی نسل‌هایش گره خورده و این پویایی بدون خانواده‌ای پایدار و جمعیتی متعادل امکان‌پذیر نیست.

    در نهایت، توجه به جمعیت و خانواده امری حیاتی است که برای پیشرفت کشور و تضمین آینده‌ای روشن باید در دستور کار سیاست‌گذاران قرار گیرد. از یک سو، کاهش نرخ باروری تهدیدی جدی برای کشور است و از سوی دیگر، جوانی جمعیت فرصتی ارزشمند برای پیشرفت و توسعه است. بنابراین، برنامه‌ریزی دقیق، اتخاذ سیاست‌های حمایتی و توجه به نیازهای جمعیت جوان و سالمندان، برای ایجاد تعادل در جامعه ضروری است.

      • منبع خبر : پایگاه خبری رهرو نیوز