دسترسی ها

اهواز- پایگاه خبری رهرو نیوز:در مزارع نیشکر خوزستان، هاروسترها جای شعله‌ها را گرفته‌اند. بقایای گیاه به خاک بازمی‌گردد، کیفیت محصول حفظ می‌شود و آلودگی هوا کاهش یافته است؛ تجربه‌ای عملی که صنعت نیشکر ایران را به سوی کشاورزی پایدار هدایت می‌کند.

 به گزارش خبرنگار ما، در گرگ‌وباد پاییز خوزستان، مه صبحگاهی بر مزرعه‌های نیشکر سایه می‌اندازد و دستگاه‌های هاروستر به آرامی وارد ردیف‌های سرشار از ساقه و برگ می‌شوند. بوی خاک نم‌خورده، صدای پیچ‌وتاب برگ‌ها و حرکت نرم ماشین برداشت تصویری تازه از کشاورزی مدرن را شکل داده است؛ دیگر خبری از آتش‌سوزی مزارع در آستانه برداشت نیست. بقایای سبز گیاه به خاک بازمی‌گردد تا علاوه بر کاهش آلودگی هوا، به بازسازی اکوسیستم خاک کمک کند.

این تصویر، حاصل تلاش چندساله شرکت‌های بزرگ کشت و صنعت نیشکر است. صنعت نیشکر ایران، به ویژه در خوزستان، طی دهه‌های اخیر با چالش‌هایی مانند کاهش منابع آبی، مسائل زیست‌محیطی و هزینه‌های بالا روبه‌رو بوده است. یکی از حساس‌ترین مراحل تولید نیشکر، برداشت محصول است که روش سنتی آتش‌زدن مزارع، علاوه بر آلودگی هوا و انتشار گازهای گلخانه‌ای، بخش قابل توجهی از برگ‌ها و سرشاخه‌های نیشکر را به ضایعات تبدیل می‌کند.

برداشت سبز یا برداشت بدون آتش، روشی جایگزین است که در بسیاری از کشورهای تولیدکننده نیشکر پذیرفته شده است. این روش، علاوه بر کاهش آلودگی، بقایای گیاهی را به خاک بازمی‌گرداند، رطوبت و حاصلخیزی خاک را حفظ می‌کند و پایداری اکولوژیک را افزایش می‌دهد. اما اجرای آن در ایران با چالش‌های فنی، اقتصادی و زیرساختی همراه است.

در روش برداشت سوخته، مزارع پیش از برداشت آتش زده می‌شوند تا برگ‌ها و شاخ و برگ حذف شود. این عمل موجب از بین رفتن حدود ۲۰ تن برگ و سرشاخه در هکتار و ایجاد مشکلات آلودگی هوا و آسیب به سلامت مردم محلی می‌شود.

بنابر گزارش اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست خوزستان، شرکت توسعۀ نیشکر در سال ۱۳۹۵ مکلف شده بود برداشت سبز از مزارع را تا ۳۰ درصد افزایش دهد و پس از آن، هر سال با افزایش ۱۵ درصدی (در یک دورۀ پنج‌ساله) برداشت سیاه را به صفر برساند، ولی این تعهدات محقق نشد ؛عبدعلی ناصری، مدیرعامل شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی،  پیش از این تحریم‌ها را مانع واردات دستگاه‌های دروگر برای برداشت سبز دانست و گفته بود«دستگاه‌های هاروستری (دروگر) که داریم قدیمی است و در حال برنامه‌ریزی برای خرید هاروسترهای جدید (سری ۹۰۰۰) هستیم تا از روش مهندسی معکوس امکان تولید آنها را در کشور فراهم کنیم. در تلاش هستیم سهم برداشت سبز به بیش از ۵۰ درصد افزایش یابد.»

 امسال ۸ آبان مدیرعامل شرکت نیشکر در آییت شکرانه برداشت نیشکر  به برنامه‌ریزی جدی برای اجرای برداشت سبز و ورود سه دستگاه مدرن با سرمایه‌ای حدود ۲ میلیون دلار اشاره کرد و گفت: با مهندسی معکوس و تولید داخلی قطعات، وابستگی به خارج کاهش می‌یابد.

 ناصری با اشاره به برنامه‌ریزی برای اجرای برداشت سبز به عنوان اولویتی مهم، تصریح کرد: با استفاده از توان مهندسی داخلی و مهندسی معکوس، برنامه داریم ۸۵ درصد قطعات دستگاه‌ها را در داخل تولید کنیم و تنها ۱۵ درصد قطعات از خارج تأمین خواهد شد.

برداشت نیشکر معمولاً از نیمه مهرماه آغاز و طی ۱۰۰ روز کاری ادامه می‌یابد؛ گاه برداشت به دلیل بارندگی تا نیمه فروردین سال بعد به طول می‌انجامد. براساس برنامه ریزی های انجام شده در شرکت توسعه نیشکر، برداشت عمدتاً به صورت سبز و با استفاده از هاروستر کاملاً مکانیزه انجام می‌شود. این روش، کیفیت شربت نیشکر را تا رسیدن به کارخانه حفظ می‌کند و از نظر حفاظت محیط زیست نیز مطلوب است.

با این حال، در شرایطی که مزارع نیشکر از رشد مناسبی برخوردار نباشند یا گیاه دچار ورس شدگی شود و هاروستر نتواند برداشت سبز انجام دهد، با مدیریت دود، برداشت سنتی با آتش انجام می‌شود. گفتنی است که در جهان نیز غالب نیشکر به این شیوه برداشت می‌شود.

در مزارع اطراف اهواز، هاروسترها با جدا کردن ساقه‌ها محصول را برداشت می‌کنند و بقایای گیاهی به خاک بازمی‌گردد. کارکنان و مهندسین مراحل فنی را زیر نظر دارند و کشاورزان محلی با کنجکاوی روند کار را دنبال می‌کنند و با مهندسان مشورت می‌کنند تا عملکرد دستگاه را بهتر درک کنند.

برداشت سبز نیشکر، نه یک شعار، بلکه تجربه‌ای عملی در مسیر کشاورزی پایدار است. با واردات و مونتاژ هاروسترها، تولید قطعات داخلی، مدیریت محدودیت‌های آبی و شفافیت در بازار سرمایه، صنعت نیشکر ایران در خوزستان گام‌های جدی برای تحقق این ایده برداشته است. اگر این روند بدون وقفه ادامه یابد، برداشت سبز می‌تواند به روش غالب تبدیل شود؛ تکنیکی که هم به محیط زیست آسیب نمی‌زند و هم تولید را به سمت پایداری سوق می‌دهد.